خواص نخود پخته سفید و جدول ارزش غذایی آن – ویتامین‌ها و مواد معدنی

واید و خواص نخود پخته سفید: در روایات منسوب به امام رضا علیه السلام می‌خوانیم که نخود برای درمان کمردرد مفید است (ماخذ). در نسخه‌‌های طب سنتی ذکر شده است که برای این منظور می‌توان نخود را هم به‌صورت خوراکی و هم مانند ضماد یا پماد به‌کار برد. نخودی که به‌طور گسترده در غذاهای ایرانی به‌کار می‌رود، نخود سفید یا نخود بستانی است که خواص بسیاری دارد. آش رشته و آب‌گوشت از نام‌آشناترین غذاهای ایرانی هستند که در آن‌ها از نخود استفاده می‌شود. نخود قوت‌بخش است و ضعف را رفع می‌کند. ضمنا ترکیباتی دارد که برای سلامت قلب و عروق مفید هستند. در ادامه، فواید و خواص نخود پخته سفید و ارزش غذایی آن بررسی می‌شود. برای خرید نخود و خرید نخود عمده، بهتر است به فروشگاه‌های معتبر مراجعه شود.

---

هشدار: نخود نیز مانند لوبیا و دیگرحبوبات، پیش از مصرف باید کاملاً پخته شود. مصرف نخود خام یا نیم‌پز بسیار مضر و خطرناک است.

نخود در غذاهای ایرانی

ایرانیان در آب‌گوشت و چندین نوع آش از نخود استفاده می‌کنند. حتی غذاهای غیرایرانی دیگری مانند فلافل و حمص نیز که با نخود تهیه می‌شوند توانسته‌اند در سفره ایرانی‌ها برای خود جایگاهی بیابند. برخی از غذاهایی که با نخود درست می‌شوند چنین هستند:علاوه بر این، نخودچی و آرد نخودچی نیز که از نخود تهیه می‌شود در غذاها و شیرینی‌های ایرانی کاربرد دارد و کوفته نخودچی و نان نخودچی از آن جمله‌اند. یادآوری می‌شود که نخود فرنگی با نخود سفید تفاوت دارد و لذا پرداختن به خواص آن مجال دیگری می‌طلبد.

هشدار: افرادی که به بیماری‌هایی مثل نقرس مبتلا هستند باید پیش از مصرف نخود حتما با پزشک خود مشورت کنند. ضمنا مانند هر ماده خوراکی دیگری در مصرف نخود نیز نباید افراط کرد.

خواص نخود پخته سفید در طب سنتی ایرانی

در طب سنتی ایرانی طبع نخود، گرم و خشک است. اما نخود تازه و سبز، گرم و مرطوب است. نخود برای افرادی که می‌خواهند چاق شوند یا به هر علتی ضعیف شده یا بیمارند و دوران بهبودی خود را سپری می‌کنند، مفید است و تقریبا با هر مزاجی سازگار است. ضمنا نخود برای تقویت ریه و خشکی ریه مفید است و برای این منظور می‌توان نخود را پخت و با شیر مصرف کرد. اما پیش از مصرف باید نفخ آن گرفته شود. از غذاهای مفیدی که با اکثر افراد سازگار است، آب‌گوشت است که نخود و گوشت از مواد اصلی آن هستند. با کمی زیره می‌توان نفخ نخود را گرفت. همچنین با آبگوشت یا پس از آن می‌توان کمی ترشی خورد تا چربی و گرمی طبع آب‌گوشت تعدیل شود. ضمنا آب نخود و عسل برای رفع سنگ کلیه و مثانه مفید دانسته شده است.

در طب سنتی ایرانی، کسانی که دارای نفخ روده و معده هستند یا سوء هاضمه دارند باید کمتر نخود بخورند. ضمنا چون نخود نفاخ است هرگز نباید هنگام خوردن نخود یا تا یک‌ساعت بعد از آن آب نوشید. (وب‌سایت دکتر میرغضنفری)

نخود برای قلب و عروق و کاهش چربی خون مفید است

مصرف نخود و فیبر خوراکی آن می‌تواند چربی خون را تنظیم و کلسترل آن را کاهش دهد. مصرف آنتی‌اکسیدان‌ها می‌تواند از آسیب‌ دیدن سیستم گردش خون، ریه‌ها و سیستم عصبی انسان جلوگیری کند و نخود به‌جهت برخورداری از ترکیبات آنتی‌اکسیدان برای این منظور مفید است. نخود ویتامین ث، ویتامین ای و بتاکاروتن اندکی دارد اما تمام این مواد آنتی‌اکسیدان‌های ارزشمندی هستند. نخود سرشار از منگنز است. صدگرم نخود پخته ۴۵ درصد از منگنزی را که مصرف آن در روز توصیه شده است، تامین می‌کند. منگنز از آنتی‌اکسیدان‌ها مهم در میتوکندری‌های مولد انرژی در اکثر سلول‌هاست. نخود نیز مانند دیگر دانه‌های خوراکی مشابه، احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را کاهش می‌دهد. نخود همچنین به‌سبب فیبر و پروتئینی که دارد در تنظیم سطح قند خون موثر است.

کوتاه درباره خواص نخود پخته سفید

• نخود پرکالری است و پروتئین و فیبر خوراکی فراوانی دارد. صدگرم نخود پخته سفید ۱۶۴ کیلوکالری انرژی تولید می‌کند و ۸.۸۶ گرم پروتئین دارد.
• نخود سرشار از ویتامین‌های گروه ب است. صدگرم نخود پخته سفید ۱۷۲ میکروگرم فولات یا ویتامین ب ۹ دارد که ۴۳ درصد میزان مصرف توصیه شده در روز را تامین می‌کند. فولات و ویتامین ب ۱۲ از عوامل مهم برای سنتز دی‌ان‌ای و تقسیم سلولی هستند. مصرف فولات کافی طی دوران بارداری از بروز نقص در لوله عصبی نوزادان جلوگیری می‌کند.
• سایر ویتامین‌های گروه ب و به‌خصوص ویتامین‌های ب ۶ و ب ۱ نیز در نخود فراوان است.
• نخود مواد معدنی مختلفی همچون منگنز، کلسیم، آهن، مس، روی و فسفر دارد. نخود همچنین حاوی پتاسیم است که با اثر نامطلوب سدیم بر قلب و فشار خون مقابله می‌کند.

جدول ارزش غذایی و خواص نخود سفید

این جدول، ارزش غذایی ۱۰۰ گرم نخود خام و ۱۰۰ گرم نخود آب‌پز بدون نمک را نشان می‌دهد. همان‌طور که پیداست، با پختن نخود بخشی از کالری و مواد مغذی آن به آب منتقل می‌شود و کاهش می‌یابد. اما اگر غذایی بپزید که آب آن‌ نیز خورده ‌شود (مثل آش و آب‌گوشت) در آن‌صورت مواد مفید حل شده در آب غذا هدر نمی‌رود. به‌همین علت غذاهایی مثل آش و آب‌گوشت مغذی و مفیدند. یادآوری می‌شود که نخود نیز مانند لوبیا و دیگر دانه‌های خوراکی مشابه حتما باید به‌طور کامل پخته شود. هرگز نخود خام یا نیم‌پز نخورید، زیرا مضر و خطرناک است.

ارزش غذایی	نخود خام و خشک	نخود آب‌پز (بدون نمک)
انرژی (کیلوکالری)	۳۷۸	۱۶۴
کربوهیدرات‌ها (گرم)	۶۲.۹۵	۲۷.۴۲
پروتئین (گرم)	۲۰.۴۷	۸.۸۶
چربی کل (گرم)	۶.۰۴	۲.۵۹
کلسترول (میلی‌گرم)	۰	۰
فیبر خوراکی (گرم)	۱۲.۲	۷.۶
ویتامین‌ها
فولات‌ها / ب ۹ (میکروگرم)	۵۵۷	۱۷۲
نیاسین / ب ۳ (میلی‌گرم)	۱.۵۴۱	۰.۵۲۶
اسید پانتوتنیک / ب ۵  (میلی‌گرم)	۱.۵۸۸	۰.۲۸۶
پیریدوکسین / ب ۶ (میلی‌گرم)	۰.۵۳۵	۰.۱۴
ریبوفلاوین  ب ۲ (میلی‌گرم)	۰.۲۱۲	۰.۰۶۳
تیامین / ب ۱ (میلی‌گرم)	۰.۴۷۷	۰.۱۱۶
ویتامین آ (میکروگرم)	۳	۱
ویتامین ث (میلی‌گرم)	۴	۱.۳
الکترولیت‌ها
سدیم (میلی‌گرم)	۲۴	۷
پتاسیم (میلی‌گرم)	۷۱۸	۲۹۱
مواد معدنی
کلسیم (میلی‌گرم)	۵۷	۴۹
مس (میلی‌گرم)	۰.۶۵۶	۰.۳۵۲
آهن (میلی‌گرم)	۴.۳۱	۲.۸۹
منیزیم (میلی‌گرم)	۷۹	۴۸
منگنز (میلی‌گرم)	۲۱.۳۰۶	۱.۰۳۰
فسفر (میلی‌گرم)	۲۵۲	۱۶۸
روی (میلی‌گرم)	۲.۷۶	۱.۵۳

جدول ارزش غذایی نخود

هشدار درباره مصرف نخود سیاه: نوع دیگری از نخود، نخود سیاه است که کاربرد بسیار کمتری دارد. در مطلبی از موسسه مطالعات تاریخ پزشکی، طب اسلامی و مکمل در وب‌سایت دانشگاه علوم پزشکی ایران می‌خوانیم که مصرف نخود سیاه باعث سقط جنین می‌شود.

نگهداری و زمان پخت نخود

نخود را در ظرف فلزی یا پلاستیکی دربسته و در جای خشک و دور از گرما و رطوبت نگه دارید. نخود را اگر ۶ تا ۱۰ ساعت در آب بخیسانید، حدود یک‌ساعت زمان پخت آن کاهش می‌یابد. نخود خیس‌خورده در زودپز طی ۲۰ تا ۲۵ دقیقه و اگر خشک باشد طی ۳۵ تا ۴۰ دقیقه می‌پزد.

منبع: 

https://ghazaland.com/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5-%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%AF-%D9%BE%D8%AE%D8%AA%D9%87-%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF/